Ο λαός προστάζει – Meet John Doe (1941)
Ο φιλόδοξος και πάντα επίκαιρος σκηνοθέτης Frank Capra βάζει και πάλι στο στόχαστρο την πολιτική σάτιρα καυτηριάζοντας τον κοινωνικό ξεπεσμό σε μία χώρα όπου έχουν ήδη αρχίσει να ισοπεδώνονται οι αξίες και τα ιδανικά. Ακολουθώντας τη γνωστή συνταγή των προηγούμενων ταινιών του, «Ο πρίγκηψ των δολαρίων» (1936) και «Αμερική, η χώρα της ελευθερίας» (1939), παρουσιάζει ξανά τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνική ανασφάλεια αναγκάζει το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας να μηχανευτεί μία φανταστική ιστορία, που αποσκοπεί είτε σε προσωπικό συμφέρον, είτε στο να δημιουργηθεί μια αναταραχή γύρω από το όνομά του. Να τραβήξει δηλαδή την προσοχή… και μόνο!
Ασφαλώς και δεν πρόκειται για μία απλή πολιτική ταινία, αφού η πλοκή περικλείεται έντονα από το κωμικό στοιχείο, το οποίο κάνει την ταινία ακόμα πιο απολαυστική. Σαν κωμωδία του παλιού καιρού λοιπόν, που η εξέλιξή της βασίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος στους διαλόγους, μπορούμε να πούμε ότι ακολουθεί πιστά τους κανόνες της screwball κωμωδίας των 30s και μέσα σε όλο αυτό έρχεται να προστεθεί και το ρομαντικό στοιχείο. Άλλωστε εδώ και πολλές δεκαετίες, το αίσθημα ήταν πάντοτε αυτό που τραβούσε την προσοχή των θεατών. Όμως από όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της ταινίας που αναφέραμε, αυτό που υπερισχύει είναι η κωμωδία, ενώ τα υπόλοιπα: το κοινωνικό, το πολιτικό και το αισθηματικό στοιχείο περιορίζονται σε ελάχιστες σκηνές και παρόλα αυτά αποτελούν κεντρικό άξονα για την υπόθεση της ταινίας.
Αυτό που μας παρουσιάζουν ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος είναι το πως μια ψεύτικη είδηση, μπορεί και παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις μέσω της «ελευθερίας του Τύπου» και πως η μαζικοποίηση των αναγνωστών-προβάτων, των απλών ανθρώπων δηλαδή, που κάθονται και πιστεύουν την όποια μπούρδα γράφει η φυλλάδα, καταλήγουν να γίνονται πιόνια του κάθε εκδότη και δημοσιογράφου. Κάτι ανάλογο συμβαίνει σήμερα και με το Διαδίκτυο και τις μη αξιόπιστες ιστοσελίδες και blog που προβάλουν ψεύτικες ειδήσεις και προσελκύουν τον κόσμο μόνο και μόνο για να δείξουν ότι μπορούν. Αν όμως υπήρχε ίντερνετ εκείνη την εποχή, ο Frank Capra θα γύριζε μία εντελώς διαφορετική ταινία από αυτή.
Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας επικρατεί μία ξέφρενη ατμόσφαιρα, διασκεδαστική θα έλεγα, που διατηρείται μέχρι την κορύφωσή της. Ενδιάμεσα υπάρχει βέβαια και το συναισθηματικό στοιχείο, μέσα από το οποίο μπορούμε να διακρίνουμε την ψυχολογική κατάσταση του κεντρικού ήρωα, τον ξεπεσμό που έχει υποστεί, αλλά και τη δημοσιότητα που απέκτησε από το τίποτα! Με άλλα λόγια, ένα ακόμη στοιχείο που θίγει ο σεναριογράφος είναι η ματαιοδοξία του κόσμου και την τάση που έχει να θαυμάζει ανούσια και μηδαμινά πρόσωπα και γεγονότα. Ωστόσο όμως, μέσα από αυτό το τίποτα, καλλιεργείται σιγά σιγά κάτι το ωφέλιμο και λίγο πριν το φινάλε θα το δούμε να υλοποιείται. Άλλωστε αυτό είναι και το μυστικό που η ταινία αφήνει στο θεατή μια αίσθηση ικανοποίησης, με το που η οθόνη γράψει «The end».
Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους βλέπουμε τον αρρενωπό Gary Cooper σε ρόλο περιπλανώμενου φτωχού και ευαισθητοποιημένου αλήτη μαζί με την πανέμορφη Barbara Stanwyck, που ενώ την έχουμε συνηθίσει σε μοιραίους ρόλους, τύπου καταχθόνιας και αδίστακτης γόησσας, εδώ την βλέπουμε ως ένα ήσυχο και ευαίσθητο κοριτσάκι, που έχει τους στόχους του. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί και βγάζει έναν ασυνήθιστο, πλην γλυκύτατο δυναμισμό. Το δίδυμο Cooper και Stanwyck συνεργάστηκαν ξανά την ίδια χρονιά στην ξέφρενη κωμωδία «Ο καθηγητής και η γυμνή χορεύτρια«. Εκεί οι ρόλοι τους ήταν εντελώς διαφορετικοί αλλά εξίσου πετυχημένοι! Αυτό δείχνει πως η χημεία που έχουν ως κινηματογραφικό ζευγάρι και στις δύο ταινίες, είναι αξιοζήλευτη.
Όπως είπα και προηγουμένως, το «Ο λαός προστάζει» είναι μια όμορφη και διασκεδαστική ταινία υψηλών προδιαγραφών, που απευθύνεται σε λάτρεις του κλασικού κινηματογράφου, αλλά σε όσους θέλουν να ψυχαγωγηθούν με κάτι ποιοτικό. Είναι μια ταινία που αφήνει όμορφα συναισθήματα σε αυτόν που θα την παρακολουθήσει.
Βαθμολογία: 4/5
Χρήστος Καλκάνης